Muğla’nın en önemli antik kentleri arasında yer alan tanrıça Hekate adına yaptırılan Yatağan ilçesindeki Lagina Hekate Kutsal Alanı girişindeki antik su havuzunun suyu 2 bin 200 yıldır akıyor. Milattan önce 4. Yüzyıl’da Helenistik dönemde yapılan ve Roma Dönemi’nde özel kanallar ile havuza taşınan su, antik dönemde kutsal su olarak biliniyordu. Dini merkez Lagina Hekate kutsal alanından siyasi merkez Stratonikeia’ya bağlılıklarını bildirmek için giden ve ellerinde Hekate kutsal alanının anahtarını taşıyan genç kızların bu suyu içmeleri ve suyun kutsal alana gelmesi nedeniyle suyun kutsal olduğuna inanılıyordu. Anahtar taşıyan kızların yazıtı bulundu Lagina antik kentinde yapılan arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmalarında Lagina kutsal alanından Stratonikeia’ya anahtar taşıyan genç kızların isimlerinin yazılı olduğu yazıt bulundu. Yazıtta anahtar taşıyan genç kızların isimlerinin başında ise Stratonikeia’ya da ismi verilen imparatoriçenin adının olduğu Stratonike’nin de ismi bulunuyor. Anahtar taşıyan genç kızlar içinde Stratonikeia’da var Stratonikeia ve Lagina antik kentlerinin kazı başkanlığını yürüten Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilal Söğüt, Hekate adına düzenlenen törenlerde anahtar taşıyan genç kızlarının isimlerinin tören kapısında isimlerinin bulunduğunu söyledi. Anahtar taşıma törenlerinde görev alan kızların ve kutsal alana gelenlerin bu sudan içtiklerini ve suyun kutsal olduğuna inanıldığını belirten Prof. Dr. Bilal Söğüt, “Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Pamukkale Üniversitesi adına hem Stratonikeia’da, hem de Lagina’da antik dönemden günümüze kadar olan yapılarda arkeolojik kazı ve restorasyon çalışması gerçekleştiriyoruz. Lagina’da önünde bulunduğumuz kapı tören kapısıydı ve aynı zamanda Propylon ve giriş kapısıydı. Bu kapı aynı zamanda antik dönemde anahtar taşıma törenlerinde yani Hekate adına anahtar taşıma törenlerinde önde anahtar taşıyan kız ve arkasında genç kızlardan oluşan grubun çıktığı, Stratonikeia’ya gittiği ve tekrar geri dönüp girdikleri yerdi. O dönemde törene katılacak olan protokol bu kapıdan alınıyordu. Ortaya çıkan yazıtlarda arasında Stratonike diye anahtar taşıyan genç kız da var. Anahtar taşıyan diğerlerinin isimlerini de biliyoruz. Bu kapıdan geçtiklerinde o kızların isimlerini okuyorlardı. Hangi yıl anahtar taşımışlar ise bunların isimleri yazılıydı” dedi. Antik havuz Helenistik dönemden bu yana kullanılıyor Kazı Başkanı Prof. Dr. Söğüt, antik havuzun Helenistik dönemden bu yana kullanıldığını belirterek, “Buradaki havuzda daha önce Prof. Dr. Ahmet Tırpan hocamız döneminde çalışmalar yapmıştık. O havuzun da en azından Helenistik dönemden beri kullanılmakta olduğunu, özellikle Roma döneminde kanallar ile suyun havuza taşındığını biliyoruz. O dönemdeki insanların hepsi bu havuzlardan su içiyorlardı. Zaten o su bu kutsal alana kadar geliyordu ve o su bu kutsal alana geldiğinde kutsal su olarak biliniyordu. Onun için hem insanların hem de o antik dönemde rahip ve anahtar taşıyan genç kızların içtiği su da aynı havuzdan, aynı kaynaktan aynı kanaldan geliyordu” dedi.